Want onze pure clown kan als de beste zijn.

Weinigen zijn, zoals zij kan zijn.
Samenzijn en alleen zijn.
Stil zijn en luidruchtig zijn.
Groot en klein tegelijk zijn.
En natuurlijk altijd zijn met gevoel:
Soms bang zijn of boos, maar altijd met elkaar.
Bedroefd is ook goed, zeker samen.
En blij zijn is fijn.

Er is nu, hier, een clown.

Dat klinkt niet, ik weet het, het spijt mij!
Ik zou ook liever beginnen met:
er was eens,……..en
heel, heel lang geleden………..en
in een tijd dat de dieren nog spraken………..en
in een mystiek land hier ver vandaan........

Dat was veel mooier geweest.
Maar dan zou ik sprookjes vertellen. En dat past helaas niet.
Nee, als deze clown er ‘eens was’, wist ze dat waarschijnlijk niet meer.
Inderdaad, geen geheugen.
En weten is sowieso niet haar sterkste punt.
Goed geraden: ook geen verstand.
Hoe wij dat weten?
Nee, niet doordat zij het heeft gezegd, want ze spreekt niet.

Ze maakt zeker wel geluid, heel veel soms, en ze heeft zeker ook veel te zeggen,
maar ze gebruikt een andere uitdrukkingsvorm.

Dat heeft te maken met waar ze vandaan komt.
Want ze is nu wel hier, maar ze komt natuurlijk ergens vandaan.

Op zoek naar een verklaring wordt er gespeculeerd over een mystieke plek
waar je wel kunt vertrekken, maar waar je nooit naar kunt terugkeren.
'Alz' wordt die plek genoemd, en het bijzondere aan die plek is,
dat hij niet tastbaar is, dus je kunt er niet naartoe.
Niemand weet waar 'Alz' is, dus bestaat het niet. Tenminste, niet nu.
En als het in het verleden ooit bestaan heeft, wie moet dat bevestigen,
als het enige transportmiddel naar dat verre verleden het geheugen is.
Op sommige oude kaarten kun je het aanwijzen, tussen Atlantis en Utopia,
maar niemand weet de weg, want zonder geheugen vind je de terugweg niet
en voor de mensen mét een geheugen bestaat het niet,
omdat niemand het ooit heeft gekend.
Zonder geheugen kun je dus nooit terug naar 'Alz'
en als je wel een geheugen hebt, kom je er gegarandeerd niet vandaan!

Toch bestaat 'Alz', en wel als leden van het 'Volk van Alz' contact hebben met elkaar.
Dan komt 'Alz' naar je toe en onze clown is de koerier naar 'Alz'.
Zij bezit de magische sleutel tot het contact en brengt daarmee
de theatrale ruimte naar het 'Volk van Alz'. Als ze haar
'contactsleutel-avant-la-lettre' omdraait verschijnt 'Alz'.
Ieder moment opnieuw en altijd puur.
Om de simpele reden dat het contact nooit is belast met herinneringen.

Leden van het 'Volk van Alz' worden 'Alzheimers' genoemd.
Uiteraard hebben ze dat niet zelf verzonnen.
De mensen-met-geheugen proberen met die naam
aan te duiden dat het 'Volk van Alz' onaangepast is
en tegelijk kleurrijk, stijlvol maar doorleefd, abstract,
misschien zelfs surrealistisch en toch aaibaar,
ondoorgrondelijk en ontvankelijk tegelijk.
Om goed contact te maken zal je empathisch moeten zijn,
misschien zelfs met compassie en in ieder geval
met verbeeldingskracht.
Als je jezelf steeds weer open stelt en kwetsbaar kunt zijn,
ga je op den duur ervaren dat 'Alzheimers' communiceren
via de taal van het gevoel.

Gevoel voor muziek, maar ook voor stilte.
Voor lucht en blinde muur.
Gevoel voor fietswiel, vogelkooi en koffiemolen.
Gevoel voor de stappen die je zet en de leegte die je achterlaat.
En vooral gevoel voor elkaar.

Het gevoelscontact tussen Alzheimer en clown is een staat van zijn,
die voorbij gaat aan alle menselijke conditioneringen.
Maar wat blijft er dan over als de ambitie en de voortplantingsdrift
zijn achtergelaten?
Als lust en loopbaan hun greep hebben verloren,
voorbij verantwoordelijkheid en verplichting?
Dan komt het meest pure menselijk contact tevoorschijn: het spel.
Op zo'n moment verschijnt de pure esthetiek van de 'homo ludens',
de spelende mens in zijn meest delicate en kwetsbare verschijning.
Want als onze clown gestileerd en reagerend - de clown beweegt niet,
de clown wordt bewogen - contact maakt op dezelfde golflengte als
iemand van het 'Volk van Alz', ontstaat ter plekke op dat moment het
unieke en weinig bekende gevoel dat alzwee heet. Ja, klinkt raar,
maar het helpt als je de betekenis kent:
alzwee is heimwee naar iets dat je nooit hebt meegemaakt.

En het komt alleen voor tussen twee of meer gelijkgestemde personen.
Alzwee is zeldzaam, onder anderen omdat het gevoel zo. kwetsbaar is,
dat het zich niet kan verweren tegen kenmerken die het geheugen oproept
zoals daadkrachtig, babbelziek en betweterig.
Dan wordt het unieke gevoel onmiddellijk weggedrukt.
De ervaring van alzwee kun je alleen bereiken door er te zijn.
Alleen zijn, maar dan wel met zijn tweeën, natuurlijk.
Dat maakt onze clown zo puur.

Onze clown is blij dat ze mag ZIJN.
Maar alleen HIER.
En juist NU.

Toon Maas
december 2015